اتصالات فاضلابی پلی اتیلن به مجموعه قطعات و تجهیزاتی گفته می‌شود که برای اتصال لوله‌های پلی اتیلن در سیستم‌های فاضلابی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اتصالات از جنس پلی اتیلن (معمولا پلی اتیلن چگالی بالا یا HDPE) ساخته می‌شوند و وظیفه دارند لوله‌ها را به یکدیگر متصل کرده، تغییر جهت یا تغییر قطر مسیر فاضلاب را ممکن سازند و شبکه‌ای یکپارچه و آب‌بند ایجاد کنند. به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد پلی اتیلن، این نوع اتصالات به راه‌حلی محبوب در سیستم‌های فاضلاب شهری، ساختمانی و صنعتی تبدیل شده‌اند. در ادامه، به معرفی کامل این اتصالات، مزایا، انواع، استانداردها و نکات مرتبط با خرید آنها می‌پردازیم.
تعریف و معرفی اتصالات فاضلابی پلی اتیلن
اتصالات فاضلابی پلی اتیلن قطعاتی هستند که جهت اتصال دو یا چند لوله پلی اتیلن به یکدیگر یا متصل کردن لوله به تجهیزات دیگر در شبکه‌های فاضلاب به کار می‌روند. این اتصالات ممکن است برای اهداف مختلفی استفاده شوند، از جمله: ایجاد انشعاب جدید در خط لوله فاضلاب، تغییر مسیر یا زاویه‌ی لوله‌کشی، تبدیل و تغییر قطر لوله، مسدود کردن یا کور کردن انتهای خط، و یا فراهم کردن نقاط بازدید و تمیزکاری در شبکه. جنس این اتصالات همان پلی اتیلن است که نوعی پلاستیک مقاوم و منعطف می‌باشد. اتصالات پلی اتیلن فاضلابی معمولا به روش جوش حرارتی (جوش لب به لب بات فیوژن) به لوله‌ها متصل می‌شوند تا یک اتصال کاملا آب‌بندی‌شده و بدون نشتی ایجاد گردد. در سایزهای کوچکتر گاهی از اتصالات پیچی یا کوپلینگ‌های مخصوص نیز استفاده می‌شود، اما در اغلب کاربردهای فاضلابی برای اطمینان از عدم نشت، اتصال حرارتی مستقیم ترجیح داده می‌شود.
پلی اتیلن به کار رفته در این اتصالات عمدتا از نوع پلی اتیلن سنگین (HDPE) است که تحمل شرایط سخت فاضلابی را دارد. رنگ این اتصالات معمولا مشکی است (به دلیل حضور دوده برای مقاومت در برابر اشعه فرابنفش)، هرچند ممکن است بخش داخلی برخی لوله‌ها و اتصالات فاضلابی دولایه، به رنگ روشن (معمولا آبی یا نارنجی) برای بازرسی آسان‌تر ساخته شود. استفاده از اتصالات پلی اتیلن در سیستم‌های فاضلاب به دلیل مزایای متعدد آن در دهه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است و در بسیاری از پروژه‌های عمرانی جایگزین اتصالات سنتی از جنس چدن، PVC و … شده است.
ویژگی‌ها و مزایای اتصالات پلی اتیلن فاضلابی
اتصالات پلی اتیلن فاضلابی مجموعه‌ای از ویژگی‌های فنی و مزایای کاربردی را ارائه می‌دهند که آنها را نسبت به گزینه‌های دیگر متمایز می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین ویژگی‌ها و مزایای استفاده از این نوع اتصالات اشاره می‌کنیم:
- وزن سبک و نصب آسان: پلی اتیلن جنسی سبک دارد و اتصالات ساخته‌شده از آن به‌مراتب سبکتر از انواع فلزی هستند. این موضوع حمل‌ونقل قطعات و نصب آنها را در پروژه‌ها تسهیل می‌کند. نصب راحت‌تر به معنای سرعت اجرای بالاتر و کاهش هزینه‌های نیروی کار است.
- انعطاف‌پذیری بالا همراه با استحکام مناسب: اتصالات پلی اتیلن درجه‌ای از انعطاف‌پذیری را دارند که می‌تواند شوک‌های مکانیکی و لرزش‌های زمین (مانند ارتعاشات ناشی از زلزله یا حرکت‌های خاک) را جذب کند. این انعطاف بدون کاهش استحکام ساختاری اتصال، به پایداری بیشتر شبکه فاضلاب کمک می‌کند.
- مقاومت عالی در برابر خوردگی و مواد شیمیایی: فاضلاب‌ها معمولا حاوی ترکیبات خورنده و اسیدی/قلیایی هستند. پلی اتیلن یک ماده پلیمری خنثی است که در برابر زنگ‌زدگی، پوسیدگی و خوردگی شیمیایی بسیار مقاوم است. بر خلاف اتصالات فلزی مانند چدن و فولاد که در مجاورت رطوبت و فاضلاب به سرعت زنگ می‌زنند یا دچار خوردگی می‌شوند، اتصالات پلی اتیلن عمر طولانی‌تری بدون نیاز به پوشش‌های حفاظتی در محیط‌های خورنده دارند.
- آب‌بندی مطمئن و بدون نشتی: روش اتصال جوشی (حرارتی) در اتصالات پلی اتیلن باعث می‌شود دو قطعه پلی اتیلنی به شکل همگن به یکدیگر متصل شوند و یکپارچه گردند. نتیجه این نوع اتصال، آب‌بندی ۱۰۰٪ بدون نیاز به واشر یا مواد درزگیر اضافه است. عدم نشتی در سیستم فاضلابی بسیار حیاتی است، زیرا نشت فاضلاب می‌تواند آلودگی محیط زیست و مشکلات بهداشتی ایجاد کند. اتصالات پلی اتیلن به دلیل جوش خوردن یکنواخت، ریسک نشت سیالات را به حداقل می‌رسانند.
- سطح داخلی صاف و رسوب‌ناپذیر: سطح داخل لوله‌ها و اتصالات پلی اتیلن کاملا صاف و صیقلی است. این ویژگی دو مزیت مهم به همراه دارد: نخست آنکه اصطکاک جریان سیال کاهش یافته و جریان فاضلاب با افت فشار کمتری حرکت می‌کند؛ دوم اینکه صاف بودن جدار باعث می‌شود ذرات معلق و رسوبات کمتر بر دیواره‌ها بچسبند و گرفتگی در طول زمان به حداقل برسد. در نتیجه هزینه‌های نگهداری و لایروبی شبکه فاضلاب کاهش می‌یابد.
- مقاومت مکانیکی و تحمل فشار و ضربه: اتصالات فاضلابی پلی اتیلن گرچه عمدتا در سیستم‌های ثقلی (بدون فشار) به کار می‌روند، اما استحکام مکانیکی بالایی برای تحمل تنش‌های داخلی و خارجی دارند. این اتصالات می‌توانند فشارهای داخلی تا چند اتمسفر را (بسته به ضخامت و رده فشاری ساختشان) تحمل کنند. همچنین در برابر ضربات اتفاقی حین نصب یا بارهای خارجی نظیر فشار خاک و بار ترافیکی (در صورت مدفون بودن زیر زمین) بسیار مقاوم‌اند. در کاربردهایی که لوله و اتصالات در زیر بتن یا زیر خاک دفن می‌شوند، پلی اتیلن به خوبی بارهای استاتیک و دینامیک را تحمل می‌کند.
- مقاومت در برابر دمای محیط و تغییرات حرارتی: لوله‌ها و اتصالات پلی اتیلن در محدوده دمایی متداول محیط (مثلا سرمای زمستان یا گرمای تابستان) دچار آسیب یا شکست نمی‌شوند. این مواد تا حدودی نسبت به تغییرات دما انعطاف نشان می‌دهند. همچنین در برابر یخ‌زدگی محتویات تا حدی مقاومت دارند (به دلیل انعطاف، ترکیدگی‌شان نسبت به لوله‌های فلزی کمتر است). البته باید توجه داشت که پلی اتیلن در دماهای بسیار بالا (بالاتر از ~50-60°C به طور مداوم) ممکن است دچار افت خواص مکانیکی شود، لذا برای فاضلاب‌های خیلی داغ باید تمهیدات لازم سنجیده شود.
- عدم زنگ‌زدگی و عدم انتشار مزه یا بو: پلی اتیلن زنگ نمی‌زند و در نتیجه ترکیبات اضافی وارد آب یا فاضلاب نمی‌کند. اگرچه در فاضلاب بحث خوردگی شیمیایی مهم‌تر است، ولی نکته مثبت اینست که اتصالات پلی اتیلن بر خلاف فلزات، در تماس با سیال بو یا مزه اضافی منتشر نمی‌کنند و دچار تغییر ساختار در اثر زنگ‌زدگی نمی‌شوند.
- دوستدار محیط زیست: تولید و استفاده از پلی اتیلن نسبت به برخی مواد دیگر اثرات زیست‌محیطی کمتری دارد. خود اتصالات قابل بازیافت بوده و به خاطر دوام بالا نیاز کمتری به تعویض و دفع زباله دارند. همچنین عدم نشتی آنها به حفظ بهداشت محیط زیست کمک می‌کند. از سوی دیگر، وزن کمتر آنها به معنای سوخت کمتر در حمل‌ونقل و کاهش انتشار کربن در فرآیند نصب است.
به طور خلاصه، ترکیب این مزایا باعث شده است که اتصالات پلی اتیلن به انتخاب اول بسیاری از مهندسان در طراحی شبکه‌های مدرن فاضلابی تبدیل شوند. در بخش‌های بعدی، انواع مختلف این اتصالات، استانداردهای حاکم بر کیفیت آنها و سایر جنبه‌های مهم را بررسی خواهیم کرد.
استانداردها و مشخصات فنی اتصالات پلی اتیلن فاضلابی
اتصالات پلی اتیلن فاضلابی باید مطابق استانداردهای فنی معتبری تولید شوند تا از ایمنی و دوام آنها اطمینان حاصل گردد. استانداردها و مشخصات فنی، الزامات مربوط به مواد اولیه، ابعاد، تحمل فشار و نحوه آزمایش این اتصالات را تعیین می‌کنند. رعایت استانداردها هم برای تولیدکنندگان و هم برای خریداران حائز اهمیت است، چرا که تضمین‌کننده کیفیت و عملکرد مناسب محصول در بلندمدت خواهد بود.
برخی نکات مرتبط با استانداردها و مشخصات فنی این اتصالات عبارتند از:
- مواد اولیه و گرید پلی اتیلن: اغلب اتصالات فاضلابی از پلی اتیلن گرید PE80 یا PE100 ساخته می‌شوند. این گریدها استحکام و دوام بیشتری دارند و برای کاربردهای فشار پایین تا متوسط مناسب‌اند. استانداردهای بین‌المللی (مانند ISO و ASTM) و همچنین استاندارد ملی ایران (INSO) مشخص می‌کنند که ماده اولیه باید دارای چگالی، شاخص جریان مذاب (MFI) و ترکیب مناسب برای کاربرد فاضلابی باشد. وجود دوده مناسب برای محافظت در برابر UV و استفاده از مواد آنتی‌اکسیدان در حد استاندارد نیز از الزامات کیفی است.
- ابعاد و تحمل فشار: استانداردها جداولی برای قطرهای نامی (قطر خارجی) و ضخامت جداره اتصالات ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، اتصالات ممکن است بر اساس سری فشار (Pressure Rating) یا بر اساس رده‌ی سختی حلقوی (Ring Stiffness) طراحی شوند. در سیستم‌های فاضلاب تحت فشار (مثلا خطوط پمپ فاضلاب)، معمولا رده فشار با واحد بار یا اتمسفر (مانند PN6, PN10 و …) مشخص می‌شود. در سیستم‌های فاضلاب ثقلی (بدون فشار داخلی)، به جای آن سختی حلقوی لوله و اتصال مهم است که با SN (مانند SN4, SN8 که به معنی مقاومت حلقوی 4 یا 8 کیلو نیوتن بر متر مربع است) نشان داده می‌شود. یک اتصال استاندارد باید قادر باشد فشار کاری یا بار مکانیکی متناظر با کلاس خود را به مدت طولانی (مثلا 50 سال عمر طراحی) تحمل کند.
- آزمون‌های کیفی: جهت اطمینان از مطابقت محصول با استاندارد، آزمون‌های مختلفی روی اتصالات پلی اتیلن انجام می‌شود. از جمله این آزمون‌ها می‌توان به تست فشار هیدرواستاتیک (اعمال فشار داخلی به اتصال برای مدت زمان معین و بررسی عدم نشتی یا شکست)، تست مقاومت در برابر ضربه (رها کردن وزنه از ارتفاع مشخص روی اتصال در دمای معین و بررسی ترک‌خوردگی)، تست کشش (برای سنجش استحکام مواد)، و تست خمش اشاره کرد. همچنین بررسی ظاهری و ابعادی اتصالات (عدم وجود ترک، حباب یا خلل و فرج در بدنه اتصال و دقیق بودن ابعاد دهانه‌ها) طبق استاندارد انجام می‌شود.
- استانداردهای بین‌المللی و ملی مرتبط: در سطح بین‌المللی استانداردهایی نظیر ISO 4427 (برای سیستم‌های تحت فشار آب)، ISO 4437 (برای گاز)، و استاندارد EN 12201 یا EN 13244 (مربوط به کاربردهای فاضلابی و مدفون) وجود دارند که به لوله و اتصالات پلی اتیلن می‌پردازند. همچنین ASTM D3261 مشخصا به اتصالات پلی اتیلن و روش‌های آزمایش آنها اشاره دارد. در ایران، استاندارد ملی 14427 نیز به لوله‌ها و اتصالات پلی اتیلنی فشارقوی و فاضلابی پرداخته است. تولیدکنندگان معتبر معمولا گواهینامه‌های استاندارد ملی و بعضا بین‌المللی را برای محصولات خود کسب می‌کنند. هنگام خرید این اتصالات، دقت کنید که محصول دارای نشان استاندارد و تاییدیه‌های کیفی مربوطه باشد.
- مشخصات فنی روی محصول: معمولا روی بدنه‌ی اتصالات پلی اتیلن اطلاعاتی حک یا چاپ می‌شود، از جمله نام یا کد تولیدکننده، سایز (قطر) اتصال، رده فشاری یا کلاسی که اتصال مطابق آن تولید شده، شماره استاندارد مرجع، تاریخ تولید و شماره بچ (جهت رهگیری کیفیت). وجود این مشخصات روی محصول نشان‌دهنده‌ی اصالت و شناسنامه فنی آن است. به عنوان خریدار می‌توانید این موارد را کنترل کنید.
در مجموع، رعایت استانداردهای فنی در تولید اتصالات فاضلابی پلی اتیلن باعث می‌شود که این قطعات در شرایط مختلف کاری (اعم از تغییرات دما، مجاورت با مواد شیمیایی فاضلاب، تنش‌های فیزیکی نصب و بهره‌برداری) عملکرد مطمئن و عمر طولانی داشته باشند. توصیه می‌شود همیشه از تولیدکنندگان معتبر خرید کنید که محصولاتشان آزمون‌های کیفی را پشت سر گذاشته و استانداردهای لازم را دارند.
معرفی انواع اتصالات فاضلابی پلی اتیلن موجود در بازار
یکی از نقاط قوت سیستم‌های پلی اتیلن تنوع بالای اتصالات و قطعات جانبی آن است. تقریبا هر آنچه برای پیاده‌سازی یک شبکه لوله‌کشی فاضلاب نیاز دارید، با جنس پلی اتیلن قابل تولید و تامین است. انواع اتصالات فاضلابی پلی اتیلن را می‌توان از جهات مختلف دسته‌بندی کرد. در اینجا هم به دسته‌بندی بر اساس شکل و کاربرد اتصال و هم بر اساس روش اتصال اشاره می‌کنیم:
الف) انواع اتصالات بر اساس شکل و کاربرد:
- زانویی (Elbow): برای تغییر مسیر خط لوله استفاده می‌شود. زانوها با زاویه‌های مختلف (عموما ۴۵ درجه و ۹۰ درجه) موجودند. زانوی پلی اتیلن امکان انحراف مسیر فاضلاب را بدون شکستن لوله فراهم می‌کند.
- سه‌راهی (Tee): جهت انشعاب‌گیری از خط اصلی به یک مسیر فرعی به کار می‌رود. سه‌راهی‌ها می‌توانند سه‌راهی مساوی (هر سه دهانه هم‌قطر) یا سه‌راهی تبدیلی (انشعاب با قطر متفاوت) باشند. همچنین برخی سه‌راهی‌ها با زاویه ۴۵ درجه (نوع Y) برای اتصال انشعاب با افت فشار کمتر در شبکه فاضلاب استفاده می‌شوند.
- چهارراه (Cross): برای انشعاب‌گیری همزمان در دو جهت مخالف از خط اصلی به کار می‌رود. چهارراهی پلی اتیلن در سیستم فاضلاب کمتر رایج است اما در صورت نیاز به توزیع جریان به چهار سمت، استفاده می‌شود.
- تبدیل (Reducer): زمانی که نیاز باشد قطر لوله تغییر کند (کوچکتر یا بزرگ‌تر شود)، از تبدیل استفاده می‌کنیم. تبدیل پلی اتیلن در انواع هم‌مرکز یا غیرهم‌مرکز (برای حفظ ترازبندی کف لوله در فاضلاب ثقلی) ساخته می‌شود. تبدیل‌ها امکان اتصال دو لوله با قطر نامساوی را فراهم می‌کنند.
- موفه بلند و کوتاه (Long/Short Coupler): موفه‌ها در واقع نوعی رابط یا کوپلینگ هستند که برای اتصال دو سر لوله به هم به کار می‌روند. موفه کوتاه معمولا برای اتصال دو لوله به طور مستقیم (اغلب هنگام تعمیر و نیاز به قطعه‌ی اتصال‌دهنده) استفاده می‌شود، در حالی که موفه بلند ممکن است اجازه کمی حرکت و تنظیم در طول لوله را بدهد. این قطعه در سیستم فاضلاب ساختمانی برای جفت کردن دو لوله (به ویژه در مکان‌هایی که فضای کار کم است) کاربرد زیادی دارد.
- بوشن (Adapter/Coupling): واژه بوشن می‌تواند در اتصالات پلی اتیلن معانی متفاوتی داشته باشد. معمولا منظور از بوشن، اتصالی است که به دو لوله با قطر مساوی اجازه اتصال می‌دهد (همان رابط ساده). بوشن‌ها ممکن است ساده یا دارای رزوه داخلی/خارجی باشند تا لوله پلی اتیلن را به اجزای رزوه‌دار وصل کنند. در فاضلاب شهری اغلب بوشن ساده‌ی جوشی به کار می‌رود تا دو لوله صاف را به هم متصل کند.
- فلنج (Flange): فلنج‌ها اتصالاتی صفحه‌ای شکل (گرد یا مربعی) هستند که برای اتصال لوله پلی اتیلن به تجهیزات دیگر یا لوله‌هایی از جنس دیگر به کار می‌روند. معمولا یک فلنج پلی اتیلن همراه با یک رینگ فلزی (یا بکاپ فلنج) استفاده می‌شود تا اتصال پیچ و مهره‌ای را امکان‌پذیر کند. به عنوان مثال، برای اتصال لوله فاضلاب پلی اتیلن به شیرآلات قطع و وصل، پمپ‌ها، یا لوله چدنی/فولادی موجود در ایستگاه پمپاژ فاضلاب، از فلنج استفاده می‌شود. فلنج‌ها در اندازه‌های مختلف متناسب با قطر لوله ساخته می‌شوند.
- سیفون (Trap): در برخی بخش‌های شبکه فاضلاب (به ویژه در خروجی وسایل بهداشتی ساختمان یا کف‌شورها) نیاز به آب‌بند کردن مسیر در برابر بو و حشرات است. سیفون پلی اتیلن که به شکل U یا P تولید می‌شود، این وظیفه را دارد. سیفون‌ها بخشی از سیستم لوله‌کشی فاضلاب ساختمان هستند و با نگه‌داشتن مقدار کمی آب در خم خود، مانع ورود گازهای بدبو از شبکه فاضلاب به داخل ساختمان می‌شوند.
- دریچه بازدید (Cleanout – Access cap): دریچه بازدید یا آدمک، قطعه‌ای است که امکان دسترسی به داخل شبکه فاضلاب را برای رفع گرفتگی‌ها یا بازرسی فراهم می‌کند. این اتصال معمولا شامل یک سه‌راهی مخصوص یا یک قطعه انشعابی است که روی آن درپوش قابل باز و بسته شدن وجود دارد. دریچه‌های بازدید پلی اتیلن باید مقاومت مکانیکی خوبی در برابر ضربه داشته باشند، چون ممکن است در معرض فشار خارجی یا رفت‌وآمد باشند.
- درپوش (Cap or Plug): برای مسدود کردن موقت یا دائم انتهای یک خط لوله فاضلاب از درپوش استفاده می‌شود. درپوش پلی اتیلن ممکن است به شکل کلاهک مسدودکننده باشد که روی انتهای لوله جوش داده می‌شود، یا به صورت درپوش تست که موقتا بر روی دهانه‌ی انشعاب قرار گرفته و پس از آزمایش فشار یا نشت، برداشته می‌شود. در هر صورت وظیفه آن جلوگیری از ورود اجسام خارجی به لوله و همچنین جلوگیری از خروج فاضلاب تا زمان بهره‌برداری است.
- کمربند انشعاب (Saddle): کمربند یا تسمه انشعاب پلی اتیلن یک قطعه‌ی کاربردی برای گرفتن انشعاب جدید روی لوله‌ی اصلی موجود است بدون اینکه نیاز به قطع طولانی جریان یا استفاده از سه‌راهی باشد. کمربند فاضلابی شامل یک بدنه نیم‌دایره است که دور لوله اصلی بسته می‌شود و یک خروجی رزوه‌دار یا فلنج‌دار برای اتصال انشعاب دارد. پس از نصب کمربند و سوراخ کردن دیواره لوله اصلی در محل خروجی، انشعاب جدید برقرار می‌شود. این روش بیشتر در خطوط آبرسانی و آبیاری رایج است اما برای فاضلاب نیز در برخی موارد (مثلا اضافه کردن یک خروجی به خط اصلی فاضلاب شهری) استفاده می‌شود.
علاوه بر موارد فوق، قطعات دیگری نظیر منهول‌های پلی اتیلن (برای اتصالات چندراهه و بازدید در نقاط تقاطع شبکه)، واشرهای آب‌بندی (در اتصالات کوپلر واشردار)، و اتصالات خاص سفارشی نیز وجود دارند که بسته به نیاز پروژه تولید می‌شوند. همان‌طور که مشاهده شد، تنوع اتصالات پلی اتیلن فاضلابی بسیار بالا است و تقریبا برای هر شرایطی یک قطعه مناسب در بازار یافت می‌شود.
ب) انواع اتصالات بر اساس روش اتصال به لوله:
- اتصالات جوشی لب به لب (بات فیوژن): این‌ها رایج‌ترین اتصالات در شبکه‌های فاضلاب پلی اتیلن هستند. سر لوله و اتصال هر دو به کمک هیتر مخصوص تا دمای ذوب پلی اتیلن گرم می‌شوند و سپس به هم فشار داده شده تا جوش بخورند. نتیجه، یک اتصال کاملا همگن و بدون درز است. اکثر زانوها، سه‌راهی‌ها، تبدیل‌ها و … از نوع جوشی لب به لب عرضه می‌شوند.
- اتصالات الکتروفیوژن: این اتصالات در محل اتصال خود دارای المنت‌های فلزی نازکی هستند که با اتصال به دستگاه الکتروفیوژن گرم شده و باعث ذوب موضعی پلی اتیلن و جوش خوردن اتصال به لوله می‌شوند. اتصالات الکتروفیوژن (مانند کوپلرهای الکتروفیوژن، زانو و سه‌راهی الکتروفیوژن) بیشتر در پروژه‌های گازرسانی استفاده می‌شوند، اما در فاضلاب هم برای تعمیرات یا در فضاهای محدود که امکان استفاده از دستگاه بات فیوژن بزرگ وجود ندارد، کاربرد دارند. مزیت آنها نصب آسان‌تر در برخی شرایط و اطمینان از جوش یکنواخت با دستگاه تمام‌اتوماتیک است.
- اتصالات پیچی (رزوه‌ای یا کمپرسوری): این دسته شامل اتصالاتی است که رزوه دارند یا از مکانیزم مهره و ماسوره و اورینگ برای اتصال بهره می‌برند. نمونه‌ی آن اتصالات پیچی پلی اتیلن مورد استفاده در آبرسانی کشاورزی است. در فاضلاب شهری از این نوع کمتر استفاده می‌شود مگر در قطرهای کوچک (مثلا سیستم فاضلاب یک واحد مسکونی کوچک) یا اتصالات موقت. محدوده سایز این اتصالات معمولا کوچکتر (مثلا تا حدود ۱۲۵ میلیمتر) و فشار قابل تحمل آنها هم محدودتر (حدود ۴ تا ۱۰ بار) است. برتری آنها نصب و باز کردن مجدد آسان بدون نیاز به دستگاه جوش است. با این حال برای شبکه فاضلاب اصلی که نیاز به آب‌بندی بلندمدت دارد، نوع جوشی ترجیح داده می‌شود.
- اتصالات واشردار (Push-fit): در لوله‌های دوجداره کاروگیت فاضلابی که برای شبکه‌های ثقلی بزرگ استفاده می‌شوند، اتصالات به صورت کوپلرهای واشردار هستند؛ یعنی یک کوپلر پلی اتیلن با واشر لاستیکی آب‌بندی که دو سر لوله کاروگیت را به صورت نر و ماده در خود جا می‌دهد. این روش اتصال، بدون جوش است و برای لوله‌های قطر بزرگ (مثلا ۳۰ سانتیمتر تا ۱ متر و بالاتر) مناسب می‌باشد. نصب سریع، مزیت این سیستم است. البته در این حالت اتصالات دیگری نظیر زانو و سه‌راهی هم به صورت واشردار یا اکسترود شده تولید می‌شوند که جزو اتصالات کاروگیت محسوب می‌گردند.
در بازار ایران، اغلب اتصالات جوشی فاضلابی در سایزهای حدود ۵۰ تا ۲۰۰ میلیمتر به وفور توسط تولیدکنندگان داخلی عرضه می‌شوند. برای سایزهای بزرگ‌تر (تا چند متر قطر) بیشتر اتصالات از نوع دوجداره (کاروگیت) هستند یا به صورت سفارشی و دست‌ساز از برش و جوش لوله‌های پلی اتیلن تهیه می‌شوند. بنابراین هنگام انتخاب نوع اتصال، باید به روش نصب و سازگاری آن با لوله موجود در پروژه دقت کرد.
جدول مقایسه انواع اتصالات بر اساس پارامترهای مهم
در این بخش، یک جدول مقایسه‌ای بین اتصالات پلی اتیلن فاضلابی و اتصالات ساخته‌شده از سایر مواد (PVC، چدن، فولاد) ارائه می‌دهیم. این جدول بر اساس پارامترهای مهمی همچون قطر قابل تولید، فشار کاری قابل تحمل، مقاومت در برابر خوردگی و مقاومت در برابر ضربه مقایسه‌ای کلی را نشان می‌دهد:
| جنس اتصال | محدوده قطر قابل تولید | فشار کاری قابل تحمل | مقاومت در برابر خوردگی | مقاومت در برابر ضربه |
|---|---|---|---|---|
| پلی اتیلن (HDPE) | بسیار متنوع؛ از قطرهای کوچک (۵۰mm) تا بسیار بزرگ (تا ۲۰۰۰mm و بیشتر) | تا فشارهای بالا (PN4 تا PN16 رایج؛ ویژه تا ۲۰-۳۰ بار نیز امکان‌پذیر) | عالی (غیرخورنده و مقاوم در برابر اسیدها/بازها) | بسیار خوب (انعطاف‌پذیر و مقاوم، شکنندگی ندارد) |
| یوPVC (پلی‌وینیل‌کلراید) | متنوع؛ معمولا از قطرهای کوچک تا متوسط (مثلا ۲۰mm تا ۶۳۰mm) | فشارهای پایین تا متوسط (اغلب تا PN10 برای لوله‌های فشار؛ نوع فاضلابی بدون فشار) | خوب (مقاوم در برابر زنگ‌زدگی؛ حساس به برخی مواد شیمیایی خاص) | متوسط (در برابر ضربه نسبتا شکننده، به ویژه در دمای پایین) |
| چدن (دuctile Cast Iron) | قطرهای محدود در فاضلاب (عمدتا ۱۰۰mm تا ۳۰۰mm در کاربرد ساختمانی؛ بالاتر در موارد خاص) | نسبتا بالا (تحمل فشار تا ۱۰-۱۶ بار در لوله‌های چدن نشکن استاندارد) | ضعیف بدون پوشش (بسیار مستعد زنگ‌زدگی؛ نیاز به پوشش داخلی و خارجی دارد) | نسبتا خوب از نظر استحکام (اما در صورت ضربه شدید ممکن است ترک بخورد) |
| فولاد (Steel) | متنوع؛ امکان تولید در قطرهای مختلف (بیشتر در خطوط صنعتی خاص) | بسیار بالا (لوله‌های فولادی با جوش مناسب می‌توانند فشارهای خیلی زیاد را تحمل کنند) | بسیار ضعیف بدون حفاظت (بلافاصله زنگ می‌زند؛ حتما نیاز به پوشش یا رنگ و پوشش ضدخوردگی دارد) | خوب (چقرمگی بالا؛ در ضربه تغییرشکل می‌دهد اما خرد نمی‌شود) |
توضیح مقایسه: همان‌طور که مشاهده می‌شود، اتصالات پلی اتیلن فاضلابی از نظر مقاومت شیمیایی به مراتب برتر از چدن و فولاد هستند و حتی نسبت به PVC نیز هیچ نگرانی از بابت خورده‌شدن توسط اسیدها یا بازهای موجود در فاضلاب ندارند. از لحاظ محدوده اندازه، پلی اتیلن و PVC هر دو قابلیت پوشش قطرهای متنوعی را دارند؛ با این تفاوت که تولید اتصالات پلی اتیلن در قطرهای بسیار بزرگ (حتی بالای یک متر) عملی و نسبتا متداول است، در حالی که اتصالات PVC معمولا در قطرهای خیلی بزرگ موجود نیست یا توصیه نمی‌شود. اتصالات چدنی و فولادی در گذشته برای مصارف خاص به کار می‌رفتند و محدودیت سایز بیشتری داشته و دارند (ضمن اینکه وزن و دشواری نصب آنها در قطرهای بالا بسیار زیاد می‌شود).
در زمینه تحمل فشار، برای کاربرد فاضلاب شهری که عمدتا بدون فشار یا کم‌فشار است، همه مواد فوق کارآمدی لازم را تامین می‌کنند. اما اگر سیستم فاضلابی تحت فشار (مثلا خط پمپاژ) باشد، پلی اتیلن می‌تواند تا فشارهای متوسط پاسخ‌گو باشد و فولاد/چدن نیز توان تحمل فشار بالا را دارند، ولی PVC معمولا برای فشارهای خیلی بالا مناسب نیست. پلی اتیلن مزیتش این است که حتی در سیستم‌های ثقلی بدون فشار هم استحکام مکانیکی خوبی در برابر فشار خارجی و بار خاک دارد (از طریق انتخاب ضخامت و رده سختی مناسب).
از لحاظ مقاومت ضربه و انعطاف‌پذیری، پلی اتیلن به دلیل ماهیت پلیمری و تا حدی انعطاف‌پذیر خود در برابر ضربات ناگهانی و تغییر شکل‌های کوچک دچار شکست نمی‌شود (بلکه تغییر شکل داده و به حالت اول بازمی‌گردد). PVC ماده‌ای صلب‌تر و تا حدی شکننده‌تر است، به خصوص در سرما احتمال ترک‌خوردن آن بر اثر ضربه بیشتر است. چدن اگرچه در نوع نشکن (داکتیل) بهبود یافته، ولی همچنان یک ماده نسبتا شکننده در برابر ضربه مستقیم محسوب می‌شود و نیاز به مراقبت در حمل و نصب دارد. فولاد در برابر ضربه خم می‌شود اما نمی‌شکند، هرچند تغییر شکل آن می‌تواند به اتصالات نشتی وارد کند.
با در نظر گرفتن این مقایسه، می‌توان دید که پلی اتیلن در بسیاری از پارامترهای کلیدی عملکرد بهتری نسبت به مواد سنتی دارد. در بخش بعد به صورت موردی‌تر دلایل برتری اتصالات پلی اتیلن در سیستم‌های فاضلابی را برمی‌شمریم.
دلایل برتری اتصالات فاضلابی پلی اتیلن نسبت به اتصالات PVC، چدن، فولاد و سایر مواد
با توجه به مقایسه‌های انجام‌شده، در این بخش دلایل اصلی که باعث برتری اتصالات پلی اتیلن در کاربردهای فاضلابی شده‌اند را به صورت خلاصه و موردی بیان می‌کنیم:
- مقاومت در برابر خوردگی و مواد شیمیایی: اتصالات فلزی (چدن، فولاد) در تماس مداوم با فاضلاب و رطوبت به سرعت زنگ می‌زنند و دچار خوردگی می‌شوند، مگر پوشش‌های محافظ گران‌قیمت برای آنها تعبیه شود. اتصالات PVC نیز در برابر برخی حلال‌های آلی یا دماهای بالا آسیب‌پذیر است. در مقابل، پلی اتیلن ذاتا غیرخورنده است و طیف وسیعی از مواد شیمیایی موجود در فاضلاب‌های شهری و صنعتی هیچ تاثیر مخربی بر آن ندارند. این مقاومت شیمیایی به معنای طول عمر بیشتر و نیاز کمتر به تعویض یا تعمیر در شبکه فاضلابی است.
- انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر تنش‌های محیطی: لوله‌ها و اتصالات مدفون در خاک همواره در معرض تنش‌های خارجی مانند نشست زمین، لرزش‌های ناشی از عبور وسایل نقلیه یا زلزله هستند. مواد سخت و شکننده مثل PVC و چدن در برابر این تنش‌ها آسیب‌پذیرترند و ممکن است ترک بخورند یا اتصالاتشان نشت کند. پلی اتیلن به دلیل انعطاف‌پذیری، این حرکت‌ها و ارتعاشات را تا حد زیادی جذب می‌کند و احتمال شکست یا نشت در اثر تنش‌های بیرونی بسیار کمتر است. همینطور در صورت یخ‌زدگی محتویات لوله، پلی اتیلن اندکی انبساط را تحمل می‌کند و مانند فلز بلافاصله ترکیدگی نشان نمی‌دهد.
- وزن کمتر و سهولت حمل و نصب: اتصالات پلی اتیلن به مراتب سبکتر از معادل چدنی یا فولادی خود هستند. به عنوان نمونه، یک سه‌راهی پلی اتیلن ۲۰۰ میلی‌متری را یک کارگر به راحتی می‌تواند جابه‌جا کند، در حالی که سه‌راهی چدنی ۲۰۰ میلی‌متری چندین برابر سنگین‌تر است و نیاز به تجهیزات بالابر دارد. وزن کمتر به سهولت حمل در کارگاه و نیز نصب آسان‌تر در ارتفاع یا مکان‌های سخت‌دسترس منجر می‌شود. این موضوع علاوه بر کاهش هزینه اجرا، ایمنی کار را نیز بالا می‌برد (احتمال حوادث ناشی از وزنه‌های سنگین کمتر می‌شود).
- آب‌بندی بهتر و جلوگیری از نشت: اتصالات پلی اتیلن عمدتا با روش جوش حرارتی به لوله متصل می‌شوند. این نوع اتصال از نظر ساختاری یکنواخت و فاقد هرگونه درز مکانیکی یا واشر مجزا است. نتیجه آن یک آب‌بندی کاملا مطمئن و دائمی است. اما در اتصالات PVC غالبا از چسب یا واشر لاستیکی استفاده می‌شود که به مرور زمان ممکن است فرسوده شده و نشت ایجاد کند. در اتصالات فلزی نیز حضور واشرهای لاستیکی، سرب‌ریزی در چدن قدیمی یا نخ و خمیر در رزوه‌ها همگی نقاط بالقوه‌ی نشتی هستند. پلی اتیلن با حذف این عوامل، ریسک نشت فاضلاب و آلودگی محیط را بسیار کاهش می‌دهد. این مزیت به ویژه برای آب‌های زیرزمینی و خاک اطراف شبکه فاضلاب که در صورت نشت آلوده می‌شوند، حائز اهمیت است.
- عمر مفید طولانی و هزینه نگهداری پایین: برآوردها نشان می‌دهد که لوله‌ها و اتصالات پلی اتیلن در شرایط بهره‌برداری معمولی عمر مفیدی 50 ساله و حتی بیشتر دارند. عدم خوردگی و رسوب‌گرفتگی بدان معناست که افت کیفیت در طی زمان بسیار اندک است. در مقابل، لوله‌های فلزی ممکن است ظرف ۱۰-۲۰ سال دچار پوسیدگی جدی شوند و نیاز به تعویض گسترده پیدا کنند. همچنین گرفتگی در سیستم‌های پلی اتیلن کمتر اتفاق می‌افتد که باعث کاهش دفعات لایروبی و تعمیرات شبکه می‌شود. تمامی این عوامل دست به دست هم می‌دهند تا هزینه نگهداری سیستم فاضلاب پلی اتیلنی در درازمدت به‌صرفه‌تر از سیستم‌های سنتی باشد.
- سازگاری با سایر سیستم‌ها و قابلیت اتصال به مواد مختلف: با استفاده از فلنج‌ها یا اتصالات پیچی خاص، می‌توان لوله و اتصال پلی اتیلن را به انواع لوله‌های دیگر (PVC، چدن، فولاد، بتن و غیره) متصل کرد. بنابراین در بازسازی شبکه‌های قدیمی فاضلاب، استفاده از پلی اتیلن امکان‌پذیر است، زیرا واسطه‌های اتصال برای تطبیق با لوله‌های موجود در بازار موجودند. این مزیت به پروژه‌های نوسازی زیرساخت کمک می‌کند تا بدون نیاز به تعویض تمام اجزا، بخش‌های جدید پلی اتیلنی را در کنار اجزای قدیمی به کار گیرند.
- مقرون‌به‌صرفه بودن (نسبت هزینه به عملکرد): اگرچه قیمت خرید اولیه برخی اتصالات پلی اتیلن ممکن است نزدیک یا کمی بیشتر از PVC باشد، اما وقتی طول عمر، کاهش نشت و خرابی، نصب سریع‌تر و هزینه کمتر تجهیزات نصب را در نظر بگیریم، کفه ترازو به نفع پلی اتیلن سنگینی می‌کند. در مقایسه با چدن و فولاد، پلی اتیلن تقریبا همیشه گزینه ارزان‌تری است (چه از لحاظ قیمت قطعه، چه هزینه اجرا). همچنین خواص هیدرولیکی بهتر آن (اصطکاک کمتر) می‌تواند اجازه دهد از قطر لوله کوچکتری نسبت به مثلا بتن یا سفال برای همان دبی جریان استفاده شود که این خود صرفه‌جویی اقتصادی دارد.
با مجموع این دلایل، روشن است که چرا امروزه در اغلب کاربردهای فاضلابی، پلی اتیلن انتخاب برتری به شمار می‌رود. البته هر ماده‌ای محدودیت‌های خود را هم دارد (برای مثال، پلی اتیلن نباید در معرض دماهای خیلی بالا قرار گیرد، یا نیازمند دقت در اجرای جوش است)، اما در کاربرد فاضلاب شهری و صنعتی، نقاط قوت آن چنان برجسته است که سایر گزینه‌ها را به حاشیه برده است.
کاربردهای متداول اتصالات پلی اتیلن فاضلابی در پروژه‌های عمرانی و صنعتی
اتصالات پلی اتیلن فاضلابی به دلیل ویژگی‌های ذکرشده، در طیف وسیعی از پروژه‌های عمرانی (شهری) و صنعتی به کار گرفته می‌شوند. مهم‌ترین کاربردهای متداول این نوع اتصالات عبارتند از:
- شبکه‌های فاضلاب شهری و روستایی: در ساخت و توسعه شبکه‌های جمع‌آوری و انتقال فاضلاب شهری، اتصالات پلی اتیلن جزو اولین انتخاب‌ها هستند. از لوله‌های انشعاب منازل گرفته تا خطوط اصلی فاضلاب که به تصفیه‌خانه منتهی می‌شوند، این اتصالات برای وصل کردن لوله‌ها، ایجاد انشعابات جدید، زانوها و تغییر مسیرها و … استفاده می‌شوند. مقاومت اتصالات پلی اتیلن در برابر شرایط خورنده‌ی فاضلاب شهری (نظیر گاز H₂S و اسید حاصل از آن) و دوامشان در خاک باعث شده شهرداری‌ها و شرکت‌های آب و فاضلاب به سمت این جنس گرایش پیدا کنند.
- تاسیسات فاضلاب ساختمانی (پروژه‌های ساختمانی): در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری، سیستم دفع فاضلاب و آب باران ساختمان نقش مهمی در بهداشت و عمر سازه دارد. امروزه در بسیاری از ساختمان‌ها به جای لوله‌کشی فلزی یا PVC، از لوله و اتصالات پلی اتیلن برای سیستم فاضلاب استفاده می‌شود. اتصالاتی نظیر سه‌راهی‌ها، زانوها، سیفون‌ها و دریچه‌های بازدید پلی اتیلن در بخش‌های مختلف لوله‌کشی فاضلاب داخل و خارج ساختمان نصب می‌شوند. سبکی و عدم نشتی این اتصالات به ویژه برای ساختمان‌های بلندمرتبه ارزشمند است، زیرا فشار اضافی بر سازه وارد نمی‌کنند و ریسک نشت آب به طبقات را کاهش می‌دهند.
- سیستم‌های زهکشی آب باران و آب‌های سطحی: برای جمع‌آوری و هدایت آب باران از پشت‌بام‌ها، محوطه‌ها و معابر، نیز می‌توان از لوله‌ها و اتصالات پلی اتیلن استفاده کرد. به خصوص در مواردی که آب باران به همراه مواد شیمیایی (مثلا آلودگی‌های شهری) باشد، پلی اتیلن به خاطر مقاومت شیمیایی انتخاب بهتری نسبت به گالوانیزه یا بتن است. اتصالات پلی اتیلن در شبکه‌های دفع آب باران (مانند زانوها و انشعابات ناودانی) به کار می‌روند. همچنین در سیستم‌های زهکش زیرزمینی و انتقال آب‌های سطحی (مانند زهکش مزارع یا زمین‌های ورزشی) از لوله و اتصال پلی اتیلن بهره می‌گیرند.
- پساب‌ها و فاضلاب‌های صنعتی: در کارخانجات و صنایع مختلف (نفت و پتروشیمی، شیمیایی، دارویی، غذایی و …)، انتقال پساب‌های صنعتی یک چالش مهم است؛ چرا که این پساب‌ها می‌توانند شامل اسیدها، بازها، حلال‌ها و مواد خورنده باشند. اتصالات پلی اتیلن به دلیل مقاومت شیمیایی بالا و عدم زنگ‌زدگی، گزینه‌ای ایده‌آل برای این محیط‌ها هستند. به عنوان مثال، در یک کارخانه پتروشیمی برای انتقال پساب اسیدی به واحد تصفیه، استفاده از اتصالات و لوله‌های پلی اتیلن اطمینان می‌دهد که سیستم لوله‌کشی در برابر خوردگی ناشی از مواد شیمیایی پایدار خواهد بود. صنایع معدنی نیز برای خطوط انتقال دوغاب‌ها (مایعات حاوی ذرات ساینده) از اتصالات پلی اتیلن بهره می‌برند چون در برابر سایش داخلی مقاومت خوبی دارد.
- تصفیه‌خانه‌ها و ایستگاه‌های پمپاژ: در واحدهای تصفیه فاضلاب (شهری یا صنعتی) و همچنین ایستگاه‌هایی که فاضلاب را از نقطه‌ای به نقطه دیگر پمپاژ می‌کنند، پلی اتیلن حضور پررنگی دارد. لوله‌کشی‌های داخلی این تاسیسات، اتصالات مخازن، خطوط مکش و دهش پمپ‌ها و … همگی با اتصالات پلی اتیلن قابل اجراست. مخصوصا استفاده از فلنج‌های پلی اتیلن در اتصال به تجهیزات مکانیکی مرسوم است. در تصفیه‌خانه‌ها به دلیل ماهیت خورنده فاضلاب خام و پساب‌های تغلیظ‌شده، پلی اتیلن به افزایش طول عمر تجهیزات کمک می‌کند.
- پروژه‌های زیرساختی خاص: هر جا که نیاز به انتقال مایعات به صورت زیرزمینی با حداقل نشتی و حداکثر دوام باشد، پلی اتیلن گزینه‌ای مطرح است. برای نمونه، در شبکه‌های فاضلاب تحت خلا (vacuum sewage systems) که در برخی مناطق استفاده می‌شود، یا در شبکه‌های فاضلاب فشار منفی، اتصالات پلی اتیلن به خوبی آب‌بندی را حفظ می‌کنند. همچنین در انتقال لجن‌های تصفیه‌خانه‌ای، سیستم‌های آبیاری فاضلاب تصفیه‌شده در کشاورزی، و پروژه‌های انتقال آب دریا (برای رقیق‌سازی فاضلاب خروجی در دریا) نیز اتصالات پلی اتیلن به‌کار گرفته می‌شوند.
به طور کلی، از محوطه یک خانه کوچک گرفته تا شبکه عظیم فاضلاب یک شهر و حتی در محیط‌های صنعتی خاص، اتصالات پلی اتیلن فاضلابی حضور دارند. این گستردگی کاربرد، نشانگر تطبیق‌پذیری و کارآمدی بالای این محصول است. هر جا که قابلیت اطمینان، عمر بالا و مقاومت در شرایط سخت مدنظر باشد، پلی اتیلن گزینه‌ای است که باید در نظر گرفته شود.
راهنمای خرید اتصالات فاضلابی پلی اتیلن و نکات مهم انتخاب
خرید اتصالات فاضلابی پلی اتیلن مرحله‌ای حساس در اجرای یک پروژه تاسیسات است. انتخاب درست اتصالات از میان محصولات متنوع بازار می‌تواند تضمین‌کننده عملکرد بدون مشکل و بلندمدت شبکه فاضلاب باشد. در این قسمت به عنوان راهنمای خرید، مهم‌ترین نکاتی که خریداران (اعم از پیمانکاران یا مصرف‌کنندگان صنعتی و ساختمانی) باید مدنظر قرار دهند را مرور می‌کنیم:
- تعیین نوع اتصال بر اساس کاربرد: پیش از خرید، دقیقا مشخص کنید به چه نوع اتصالاتی نیاز دارید. نقشه لوله‌کشی فاضلاب خود را بررسی کنید و تعداد و انواع (زانویی ۴۵° یا ۹۰°، سه‌راهی با چه قطری در انشعاب، چند عدد تبدیل با چه سایزی، موفه یا کوپلر، و غیره) را فهرست نمایید. این کار باعث می‌شود در زمان خرید چیزی را از قلم نیندازید و اتصالات متناسب با نیاز پروژه تهیه شوند. هر نوع اتصال کاربرد ویژه‌ای دارد؛ مثلا برای انشعاب‌گیری نباید از زانو به جای سه‌راهی استفاده کرد. پس نوع اتصال را دقیق انتخاب کنید.
- دقت به سایز و استاندارد ابعادی: اتصالات پلی اتیلن را دقیقا متناسب با قطر لوله‌های خود تهیه کنید. توجه داشته باشید که سایزبندی لوله و اتصال پلی اتیلن معمولا بر اساس قطر خارجی لوله (بر حسب میلیمتر) است. برای مثال، اتصال ۱۱۰ یعنی مناسب لوله با قطر خارجی ۱۱۰ میلیمتر. اگر از لوله‌های کاروگیت دوجداره استفاده می‌کنید، مطمئن شوید اتصالات انتخابی نیز مخصوص همان نوع لوله (با درز لاستیکی و کلاس سختی مناسب) هستند. همچنین به رده فشاری یا ضخامت (SDR) اتصالات دقت کنید تا با لوله متناظر هم‌خوان باشد. اتصال نازک را نباید به لوله ضخیم یا برعکس جوش داد.
- اطمینان از کیفیت و استاندارد محصول: کیفیت ساخت در اتصالات پلی اتیلن نقش بزرگی در عملکرد آنها دارد. همیشه از فروشندگان معتبر خرید کنید و به وجود علامت استاندارد ملی بر روی محصول توجه نمایید. همچنین گواهی‌ها یا تاییدیه‌های کیفی (مثلا نتایج تست فشار یا تاییدیه شرکت آب و فاضلاب) را در صورت امکان مطالبه کنید. یک اتصال بی‌کیفیت ممکن است دارای مواد بازیافتی زیاد یا ساخت ضعیف باشد که به ترک‌خوردگی یا نشتی در زمان کوتاه منجر می‌شود. برندهای معتبر داخلی که سابقه تولید لوله و اتصال پلی اتیلن دارند معمولا محصولات قابل اعتمادتری ارائه می‌کنند. هرچند ممکن است قیمت آنها اندکی بالاتر باشد، اما از نظر اقتصادی در بلندمدت به صرفه‌تر خواهند بود.
- مقایسه قیمت‌ها با توجه به شرایط فنی: قیمت اتصالات پلی اتیلن بسته به سایز، نوع (جوشی، الکتروفیوژن، پیچی)، فشار قابل تحمل و برند سازنده متغیر است. بهتر است لیست قیمت به‌روز چند تامین‌کننده را استعلام کنید. البته پایین‌ترین قیمت همیشه بهترین انتخاب نیست؛ باید دید آیا مشخصات فنی و کیفیت یکسان است یا خیر. گاهی اتصالات ارزان ممکن است از مواد نامرغوب یا با وزن کمتر (جداره نازک‌تر) ساخته شده باشند. بنابراین قیمت را در کنار فاکتور کیفیت ارزیابی کنید. اگر بودجه محدودی دارید، می‌توانید از مشاوره فنی تامین‌کننده بخواهید تا شاید برخی اتصالات غیرضروری را حذف یا طرح را بهینه کنید، اما به هر حال از کیفیت قطعات اصلی نکاهید.
- توجه به متعلقات نصب: همراه برخی اتصالات ممکن است لوازم جانبی مورد نیاز باشد. به عنوان مثال، فلنج‌های پلی اتیلن معمولا نیازمند رینگ فلزی و پیچ و مهره مناسب برای اتصال هستند. یا در اتصالات الکتروفیوژن، داشتن دستگاه جوش الکتروفیوژن ضروری است. اگر پروژه شما از اتصالات واشردار کاروگیت استفاده می‌کند، واشرهای لاستیکی آب‌بندی باید به تعداد کافی تامین شوند. هنگام خرید به این ملزومات جانبی نیز فکر کنید تا در میانه کار دچار وقفه نشوید.
- در نظر گرفتن شرایط محل نصب: اگر قرار است اتصالات در محیطی روباز و آفتاب‌خورده انبار یا نصب شوند، اطمینان حاصل کنید که اتصالات خریداری‌شده دوستدار UV هستند (معمولا اتصالات سیاه‌رنگ حاوی پایدارکننده UV هستند). هرچند پلی اتیلن سیاه در برابر نور خورشید مقاوم است، ولی اتصالات رنگی یا سفید ممکن است در معرض UV آسیب ببینند. همچنین اگر در منطقه بسیار سردسیر اجرا دارید، شاید بخواهید اتصالات با ضخامت کمی بالاتر انتخاب کنید که شکنندگی کمتری در سرما داشته باشند.
- خرید به‌اندازه و کمی بیشتر: معمولا توصیه می‌شود مقداری اتصال اضافه (اسپیر) فراتر از نیاز پروژه تهیه کنید، مخصوصا برای سایزهای کوچکتر که هزینه زیادی ندارند. داشتن ۲-۳ عدد اضافه از هر نوع اتصال می‌تواند در صورت بروز خطا در نصب یا نیاز به تغییر جزئی در طرح، به کمک بیاید و از اتلاف وقت جلوگیری کند. البته در خرید اتصالات گران‌قیمت بزرگ لازم نیست خیلی بیش از نیاز بخرید، فقط به اندازه معقولی که ریسک کمبود را پوشش دهد.
- مشاوره گرفتن از متخصصان: اگر در انتخاب نوع یا تعداد اتصالات تردید دارید، حتما با یک مهندس تاسیسات یا کارشناسان فروش شرکت‌های معتبر مشورت کنید. آنها با تجربه‌ای که دارند می‌توانند بهترین ترکیب و لوازم مورد نیاز را به شما پیشنهاد دهند. برای مثال، شرکت‌های معتبری مانند سورنا پایپ که در زمینه تامین لوله و اتصالات پلی اتیلن فعال هستند، معمولا مشاوره فنی رایگان برای انتخاب محصول مناسب ارائه می‌دهند. استفاده از این دانش می‌تواند به انتخاب بهینه‌تر و خرید مطمئن‌تر شما کمک کند.
- توجه به حمل و نگهداری پس از خرید: پس از خرید و هنگام حمل‌ونقل اتصالات به محل پروژه، دقت کنید که قطعات آسیب نبینند. پرتاب یا سقوط اتصالات از ارتفاع می‌تواند به ترک‌خوردگی یا لب‌پر شدن آنها منجر شود. همچنین آنها را در معرض حرارت شدید یا اشعه مستقیم خورشید برای مدت طولانی قرار ندهید (خصوصا اگر روی هم انباشته شده‌اند و امکان تاب‌برداشتگی وجود دارد). بهترین حالت نگهداری در محل پروژه این است که اتصالات را در سایه و روی سطح صاف نگه دارید تا لحظه نصب فرا برسد.
با رعایت این نکات در زمان انتخاب و خرید اتصالات فاضلابی پلی اتیلن، می‌توانید اطمینان داشته باشید که شبکه فاضلاب شما از اجزایی باکیفیت و متناسب با نیازتان تشکیل شده و در زمان بهره‌برداری با کمترین مشکل و هزینه، وظیفه خود را انجام خواهد داد. در پایان یادآور می‌شویم که سرمایه‌گذاری روی کیفیت اتصالات فاضلابی در واقع سرمایه‌گذاری بر سلامت و عمر زیرساخت است؛ پس همواره سعی کنید بهترین گزینه‌ای را که بودجه‌تان اجازه می‌دهد انتخاب کنید تا نتایج درخشانی در پروژه حاصل شود.