صافی برنجی

شیر صافی برنجی که به عنوان صافی Y شکل یا Y–استرینر (Y-Strainer) نیز شناخته می‌شود، یک نوع فیلتر لوله‌کشی است که برای جداسازی مواد زائد (رسوبات، ذرات جامد و ناخالصی‌ها) از سیال عبوری در خطوط لوله به کار می‌رود. با حذف این ذرات از جریان، از تجهیزات حساس پایین‌دست مانند پمپ‌ها، کنتورها (دبی‌سنج‌ها)، سنسورها و شیرهای کنترلی در برابر آسیب‌دیدگی و گرفتگی محافظت شده و به این ترتیب عمر مفید آنها افزایش می‌یابد. در نبود صافی‌ها، سیستم‌ها ممکن است به دلیل تجمع رسوبات نیاز به توقف‌های مکرر برای تعمیر و تمیزکاری داشته باشند؛ بنابراین استفاده از شیر صافی باعث کاهش downtime و افزایش قابلیت اطمینان سیستم می‌شود. این وسیله معمولا بدنه‌ای به شکل حرف Y دارد و یک توری فلزی در داخل آن قرار گرفته است که ذرات را به دام می‌اندازد. به دلیل شکل خاص بدنه، به آن صافی Y می‌گویند. شیر صافی برنجی بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی طراحی و تولید می‌شود و در بخش‌های مختلف صنعت (که در ادامه ذکر خواهند شد) نقش مهمی در حفظ سلامت شبکه‌های لوله‌کشی ایفا می‌کند.

مشخصات فنی

جنس و ساختار: شیر صافی برنجی از آلیاژ برنج (مس و روی) ساخته می‌شود. بدنه و درپوش اغلب از برنج فورج‌پذیر (مانند آلیاژ MS58) تولید شده و دارای استحکام و دوام بالایی هستند. داخل صافی یک المنت صافی به صورت توری وجود دارد که معمولا از جنس فولاد ضدزنگ (استنلس استیل) ساخته می‌شود تا در برابر خوردگی مقاومت کرده و عمر طولانی داشته باشد. برای آب‌بندی درپوش از واشر یا اورینگ لاستیکی (معمولا NBR) استفاده می‌شود که مانع نشت سیال از محل درپوش خواهد شد. طراحی قطعات به‌گونه‌ای است که امکان باز کردن درپوش و خارج کردن توری جهت سرویس وجود دارد.

ابعاد و اندازه‌ها: شیرهای صافی برنجی در سایزهای متنوعی تولید می‌شوند. اندازه‌های رایج از حدود ۱/۲ اینچ (DN15) تا ۳ اینچ (DN75) را شامل می‌گردد. به عنوان نمونه، یک صافی برنجی ۱/۲ اینچ طولی در حدود ۵۸ میلی‌متر و ارتفاع کلی ۴۱ میلی‌متر دارد، در حالی که صافی ۳ اینچ ممکن است طولی حدود ۱۵۸ میلی‌متر و ارتفاع ۱۶۹ میلی‌متر داشته باشد. این تنوع ابعادی باعث می‌شود بتوان از این قطعه در لوله‌کشی‌های با قطرهای مختلف بهره برد. اتصالات صافی برنجی معمولا به صورت دنده‌ای (پیچی) از نوع مادگی بوده و طبق استاندارد BSP (مطابق با استاندارد ISO 228) رزوه می‌شوند. بنابراین به سادگی قابل اتصال به لوله‌های رزوه‌ای فلزی یا پلیمری هستند (در صورت نیاز به لوله‌های جنس دیگر، می‌توان از تبدیل مناسب استفاده کرد.

فشار و دمای کاری: شیر صافی برنجی برای فشارهای کاری متوسط ​​و نسبتا بالا در سیستم‌های تاسیساتی مناسب است. اکثر مدل‌های رایج توان تحمل فشار کاری تا ۱۶ بار (PN16) را دارند. به طور معمول، این صافی‌ها در سیستم‌های آب و سیالات تا دمای حدود ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد به خوبی عمل می‌کنند. این بدان معناست که در شبکه‌های آب داغ، بخار با فشار پایین تا متوسط، و سیالات فرآیندی گرم می‌توان با اطمینان از این محصول استفاده کرد. برخی مدل‌های بهبودیافته (مثلا ساخته‌شده از برنج مقاوم به روی‌زُدایی یا دارای طراحی تقویت‌شده) حتی فشارهای بالاتر تا ۲۰ بار و دماهای ۸۰ درجه سانتی‌گراد را نیز پوشش می‌دهند. البته محدوده دقیق فشار/دما به استاندارد طراحی تولیدکننده بستگی دارد و باید به کاتالوگ محصول مراجعه کرد.

استانداردها و گواهی‌ها: تولید شیر صافی برنجی باید مطابق استانداردهای صنعتی معتبر صورت گیرد. برای مثال، ترکیب آلیاژ برنج باید با الزامات استانداردهای ملی (نظیر استاندارد ایران) و بین‌المللی (نظیر ASTM B124 یا استانداردهای اروپایی برای شیرآلات برنجی) همخوانی داشته باشد. رزوه‌های اتصال معمولا بر اساس استاندارد ISO 228 (معادل استاندارد لوله‌های BSP) یا معادل آمریکایی آن (NPT) ساخته می‌شوند. صافی‌های برنجی مخصوص مصارف آب شرب، از آلیاژ برنج بدون سرب یا برنج DZR (مقاوم در برابر روی‌زُدایی) تولید می‌شوند که برای سلامت آب مناسب باشند. بسیاری از محصولات معتبر دارای گواهینامه‌هایی مانند WRAS (انگلستان) یا KIWA (هلند) برای تایید سازگاری با آب آشامیدنی هستند. وجود این گواهی‌ها نشان‌دهنده کیفیت آلیاژ و عدم وجود سرب یا مواد مضر در ترکیب شیر صافی است.

ویژگی‌های فیزیکی: همان‌طور که اشاره شد، شکل بدنه این صافی به صورت Y بوده و شامل سه بخش اصلی است: دهانه ورودی، دهانه خروجی و بخش انشعابی زاویه‌دار که در آن توری قرار می‌گیرد. این بخش انشعابی معمولا دارای درپوش پیچی است که امکان دسترسی به توری فیلتر را فراهم می‌کند. توری داخلی از شبکه‌های مش‌بندی تشکیل شده که اندازه روزنه‌های آن بنا به کاربرد می‌تواند متفاوت باشد (بر حسب میکرون یا میلی‌متر). به طور معمول برای سیالات با ذرات درشت از مش‌های با سوراخ بزرگ‌تر (مثلا ۰٫۸ میلی‌متر) و برای فیلتراسیون ریزتر از مش‌های ریز (مثلا ۲۰ میکرون) استفاده می‌شود. در برخی مدل‌ها دو لایه توری روی هم قرار داده شده است تا ضمن امکان فیلتراسیون ریز، استحکام مکانیکی توری افزایش یافته و افت فشار کمتری ایجاد شود. این ویژگی در صافی‌های سایز بزرگ‌تر (بالای ۱ اینچ) بسیار مفید است. همچنین در صورت پیش‌بینی ورود ذرات و رسوبات بسیار زیاد، ممکن است روی درپوش صافی شیر تخلیه (Blow-down Valve) نصب شود تا بتوان بدون نیاز به باز کردن کامل درپوش، با باز کردن آن شیر و استفاده از فشار خود سیال، رسوبات انباشته‌شده را تخلیه کرد.

مزایا

استفاده از شیر صافی برنجی در سیستم‌های لوله‌کشی مزایای متعددی به همراه دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• جداسازی موثر ذرات و محافظت از تجهیزات: این صافی به خوبی ذرات معلق مانند شن، زنگ‌زدگی لوله و سایر ناخالصی‌ها را به دام می‌اندازد و مانع ورود آنها به تجهیزات حساس می‌شود. در نتیجه از خوردگی، انسداد و آسیب دیدن تجهیزاتی نظیر پمپ‌ها، شیرهای کنترل و ابزار دقیق جلوگیری می‌کند. حضور سیال تمیز باعث افزایش عمر و اعتمادپذیری سیستم می‌شود.
• افت فشار کم و جریان پیوسته: به دلیل طراحی بدنه به شکل Y و مسیر مستقیم جریان، مقاومت بسیار کمی در برابر عبور سیال ایجاد می‌شود. بنابراین افت فشار ناچیزی در خط به وجود می‌آید و جریان سیال تقریبا به صورت پیوسته ادامه می‌یابد. این مزیت در مقایسه با برخی فیلترهای دیگر (که مسیر جریان را پیچیده می‌کنند) حائز اهمیت است. همچنین شکل Y باعث می‌شود صافی توان تحمل فشارهای نسبتا بالاتری داشته باشد؛ به طوری که در فشاری که ممکن است واشر یک صافی سبدی آسیب ببیند، صافی Y به کار خود ادامه می‌دهد.
• نصب انعطاف‌پذیر (افقی/عمودی): طراحی این صافی به گونه‌ای است که امکان نصب هم به صورت افقی و هم عمودی را دارد، بدون اینکه خللی در عملکرد فیلتراسیون ایجاد شود. (تنها شرط آن است که جهت صحیح جریان رعایت گردد و در حالت افقی، بخش Y شکل رو به پایین باشد که در ادامه توضیح داده می‌شود). این ویژگی برخلاف برخی انواع دیگر صافی‌ها (مانند نوع سبدی) است که فقط در حالت افقی قابل استفاده‌اند. انعطاف در جهت نصب، کاربرد شیر صافی برنجی را در فضاهای مختلف لوله‌کشی آسان‌تر می‌کند.
• سهولت سرویس و نگهداری: یکی از مزایای مهم این محصول، قابلیت تمیزکاری آسان آن است. با باز کردن درپوش، به راحتی می‌توان توری را خارج کرده و شستشو داد یا تعویض نمود. بسیاری از مدل‌ها دارای درپوش پیچی با دسترسی سریع هستند و برخی نیز شیر تخلیه دارند که تمیزکاری را ساده‌تر می‌کند. به طور کلی صافی‌های Y به خاطر دسترسی از طریق درپوش و امکان شستشو، در طولانی‌مدت با هزینه کم قابل نگهداری‌اند. نیاز به سرویس دوره‌ای آنها پایین بوده و فقط کافی است بر اساس میزان آلاینده‌های سیال، هر چند وقت یک‌بار توری را تمیز کرد.
• قطعات قابل تعویض و قیمت مقرون‌به‌صرفه: در صورت آسیب دیدن توری یا اورینگ آب‌بندی، این قطعات به سادگی با نمونه‌های جدید قابل تعویض هستند و نیازی به تعویض کل شیر صافی نخواهد بود. این امر هزینه‌های تعمیراتی را کاهش می‌دهد. خود آلیاژ برنج نیز نسبت به بسیاری از فلزات صنعتی ارزان‌تر است و تولید صافی با آن هزینه کمتری در بر دارد. از این رو شیر صافی برنجی یک گزینه اقتصادی برای طیف وسیعی از کاربردها محسوب می‌شود.
• مقاومت در برابر خوردگی و حرارت: برنج به طور ذاتی در برابر زنگ‌زدگی در محیط‌های مرطوب مقاوم است و برخلاف آهن، در تماس با آب دچار اکسیداسیون مخرب نمی‌شود. همچنین بدنه فلزی برنج در دماهای بالا ذوب یا مشتعل نمی‌شود و از این نظر غیراشتعال‌زا محسوب می‌شود. این ویژگی در مقایسه با صافی‌های پلیمری (پلاستیکی) یک مزیت مهم است، به خصوص در محیط‌های دما بالا یا در معرض آتش. البته باید توجه داشت حداکثر دمای کاری برنج محدود است (حدود ۱۵۰°C) و برای دماهای خیلی بالا لازم است از فولاد زنگ‌نزن استفاده شود که در بخش مقایسه توضیح داده شده است.

جدول مشخصات فنی شیر صافی برنجی

ویژگی	توضیحات
جنس بدنه	آلیاژ برنج (مس و روی)
جنس توری	فولاد ضدزنگ (استنلس استیل)
نوع آب بندی	واشر یا اورینگ لاستیکی (NBR)
سایزهای رایج	۱/۲ اینچ تا ۳ اینچ (DN15 تا DN75)
فشار کاری (بار)	تا ۱۶ بار (برخی مدل ها تا ۲۰ بار)
دمای کاری (°C)	حدود ۱۵۰ درجه سانتی گراد (بسته به مدل)
استاندارد رزوه	BSP مطابق با ISO 228
موارد کاربرد	ساختمان ها، تاسیسات صنعتی، کشاورزی، نفت و گاز، آب و فاضلاب

کاربردها

شیر صافی برنجی به دلیل مزایای فوق در صنایع و سیستم‌های متنوعی به کار گرفته می‌شود. به طور کلی هر جا که نیاز به فیلتراسیون ذرات از سیال و حفاظت از تجهیزات باشد، حضور این قطعه ضروری است. برخی از مهم‌ترین کاربردها و صنایعی که از صافی برنجی استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:

• سیستم‌های تاسیسات ساختمانی: در ورودی آب ساختمان‌ها، پس از کنتور یا پمپ آب، معمولا از صافی برنجی استفاده می‌شود تا شن و ذرات معلق موجود در آب شهری را بگیرد و از شیرآلات و تجهیزات داخل ساختمان محافظت کند. همچنین در موتورخانه‌ها (سیستم‌های حرارت مرکزی)، بر سر راه ورودی دیگ‌های آب‌گرم، چیلرها، مبدل‌های حرارتی و پمپ‌های سیرکولاسیون صافی نصب می‌گردد تا رسوبات لوله‌ها یا ذرات ناشی از خوردگی وارد تجهیزات نشوند. در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی (مانند پکیج‌های حرارتی، بویلرها، برج‌های خنک‌کننده)، صافی برنجی برای حفاظت از شیرهای کنترلی، پمپ‌ها و سنجه‌ها (گیج‌ها) به کار می‌رود.
• صنایع آب و فاضلاب و کشاورزی: در شبکه‌های آبیاری و کشاورزی، برای جلوگیری از گرفتگی نازل‌ها و قطره‌چکان‌ها توسط ذرات موجود در آب چاه یا کانال، از صافی‌های Y استفاده می‌شود. همچنین در خروجی چاه‌های آب و ورودی پمپ‌های آب خام (تصفیه‌خانه‌ها) این صافی‌ها نصب می‌شوند تا شن و ماسه را بگیرند. در ایستگاه‌های پمپاژ و تاسیسات آب‌رسانی شهری نیز صافی‌های چدنی یا برنجی (بسته به سایز خط) برای محافظت از پمپ‌ها و تجهیزات وجود دارند.
• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی: هرچند در فشارها و دمای بسیار بالا معمولا از صافی فولادی یا استیل استفاده می‌شود، اما صافی برنجی در بسیاری از بخش‌های کم‌فشارتر کاربرد دارد. برای مثال در خطوط گاز طبیعی ساختمان‌ها و تاسیسات (پس از رگولاتور گاز) جهت گرفتن ذرات زنگ‌زدگی لوله‌ها به کار می‌رود. همچنین در سیستم‌های سوخت‌رسانی مانند خطوط گازوئیل و بنزین در دیزل‌ژنراتورها، مشعل‌ها و … می‌توان از صافی برنجی بهره گرفت. البته باید اطمینان حاصل شود که آلیاژ برنج با سوخت سازگار است و دچار خوردگی نمی‌شود. از صافی برنجی در برخی تجهیزات پمپ بنزین‌ها و مخازن سوخت نیز استفاده شده است.
• صنایع بخار، هوا و سایر سیالات صنعتی: صافی‌های نوع Y به طور گسترده در خطوط بخار و هوای فشرده و همچنین در سرویس خلا (وکیوم) به کار می‌روند. در سیستم‌های بخار با فشار پایین (مثلا برای تاسیسات گرمایش مطبوع) می‌توان از انواع برنجی استفاده کرد تا ذرات زنگ دیگ بخار را بگیرد، هرچند برای بخار فشار بالا معمولا استیل توصیه می‌شود. در خطوط هوای فشرده (کمپرسورها و خشک‌کن‌ها) حضور صافی برای محافظت از تجهیزات پنوماتیک و ابزار دقیق حیاتی است. صافی‌های Y به دلیل قابلیت نصب عمودی، در خطوط عمودی هوا نیز قابل استفاده‌اند. به طور کلی انواع سیالات گازی یا مایع که حاوی مقدار کمی ذرات جامد هستند و نیاز به فیلتراسیون دوره‌ای دارند، می‌توانند از مزایای صافی Y شکل بهره‌مند شوند. این صافی‌ها در صنایع شیمیایی، غذایی و دارویی نیز قبل از تجهیزات حساس (مانند شیرهای کنترل دقیق، نازل‌ها یا توربین‌ها) نصب می‌شوند تا ذرات ناخواسته را حذف کنند.

با توجه به موارد بالا، می‌توان گفت شیر صافی برنجی از ساختمان‌های مسکونی گرفته تا صنایع سنگین کاربرد داشته و بخشی جدایی‌ناپذیر از بسیاری سیستم‌های لوله‌کشی است.

نحوه نصب و نگهداری

برای بهره‌گیری مطلوب از شیر صافی برنجی و افزایش طول عمر آن، رعایت اصول صحیح نصب و نگهداری الزامی است. در ادامه به روش‌های نصب و نکات مهم نگهداری این محصول می‌پردازیم:

نصب صحیح شیر صافی برنجی

• بررسی اولیه: پیش از نصب صافی، حتما مطمئن شوید مدل انتخاب‌شده از نظر سایز، فشار و دمای کاری با سیستم شما مطابقت دارد. به عبارت دیگر، حداکثر فشار کاری صافی باید حداقل برابر یا بیشتر از فشار سیستم باشد و جنس بدنه و آب‌بندهای آن در برابر سیال موردنظر مقاومت شیمیایی کافی داشته باشند. برای مثال، اگر سیال شما آب دریا یا سیال خورنده است، باید صافی برنجی DZR یا حتی استیل ضدزنگ انتخاب کنید تا دچار خوردگی نشود. همچنین قبل از نصب، صافی و اتصالات مربوطه را از نظر سلامت ظاهری (عدم ترک یا آسیب دیدگی بدنه، سالم بودن اورینگ‌ها و رزوه‌ها) بازبینی کنید.
• جهت و موقعیت نصب: در هنگام نصب، بسیار مهم است که صافی مطابق جهت جریان صحیح در خط قرار گیرد. روی بدنه اغلب یک فلش جهت جریان حک شده است؛ مطمئن شوید که اتصال ورودی و خروجی صافی مطابق این فلش و به صورت صحیح در مسیر لوله‌کشی قرار گیرد. علاوه بر این، وضعیت قرارگیری بخش Y صافی باید رو به پایین باشد تا ذرات جداشده در داخل محفظه توری ته‌نشین شوند. قرارگیری محفظه صافی به سمت پایین (به ویژه در نصب افقی) باعث می‌شود ذرات به جای برگشت به جریان، درون توری باقی بمانند و تجمع یابند. در نصب عمودی نیز بهتر است جریان سیال از بالا به پایین وارد صافی شود تا نیروی گرانش به عملکرد فیلتراسیون کمک کند. در حالتی که جریان رو به بالا باشد، ممکن است کارایی صافی کاهش یابد چون ذرات سنگین به سمت پایین سقوط می‌کنند.
• اتصالات و تکیه‌گاه: هنگام بستن صافی برنجی به خطوط لوله دنده‌ای، از نوار تفلون یا خمیر و کنف به میزان مناسب روی رزوه‌ها استفاده کنید تا اتصال کاملا آب‌بند شود. از سفت کردن بیش از حد (که می‌تواند به رزوه‌های برنجی آسیب بزند) خودداری کنید. در صورت امکان، صافی را در نقطه‌ای نصب کنید که فضای کافی برای باز کردن درپوش و بیرون آوردن توری وجود داشته باشد. برای صافی‌های نسبتا سنگین یا در خطوط با لرزش، حتما تکیه‌گاه مناسب برای لوله در نزدیکی صافی تعبیه کنید تا وزن و تنش از روی اتصالات دنده‌ای برداشته شود و از شکست احتمالی جلوگیری گردد. همچنین پیشنهاد می‌شود برای سهولت سرویس، شیرهای قطع و وصل قبل و بعد از صافی نصب شوند تا هنگام تمیزکاری، بتوان جریان را ایزوله کرد. در سیستم‌هایی که توقف جریان نامطلوب است، می‌توان دو صافی به صورت موازی (یکی در مدار و یکی آماده به کار) قرار داد تا به صورت دوبلکس عمل کرده و امکان سرویس یکی بدون قطع کامل جریان فراهم شود.

روش‌های نگهداری و افزایش طول عمر

• بازرسی دوره‌ای: حتی اگر صافی برنجی نیاز به نگهداری زیادی ندارد، لازم است به صورت دوره‌ای (بنا بر شرایط کاری) مورد بازرسی قرار گیرد. زمان‌بندی تمیزکاری صافی بستگی به میزان ذرات موجود در سیال و critical بودن تجهیزات پایین‌دست دارد. یک راه مناسب برای تشخیص زمان تمیزکاری، پایش افت فشار در دو طرف صافی است. با نصب دو فشارسنج قبل و بعد از صافی، می‌توان افزایش افت فشار را پایش کرد؛ هرگاه اختلاف فشار از حد معینی فراتر رود، به معنای گرفتگی توری و نیاز به تمیزسازی آن است. ثبت منظم مقادیر فشار و داشتن یک برنامه تعمیراتی پیشگیرانه، از انسداد کامل صافی و مختل شدن جریان جلوگیری می‌کند.
• تمیزکاری توری: برای تمیز کردن صافی، ابتدا جریان سیال را قطع کنید و صبر کنید فشار داخلی کاهش یابد. سپس درپوش پایین صافی را به آرامی باز کنید . (احتیاط: کمی نشت آب هنگام باز کردن طبیعی است، بهتر است یک ظرف یا پارچه در زیر صافی قرار دهید). پس از باز کردن کامل درپوش، توری استیل را به دقت خارج کنید. توری را با برس نرم و آب (یا حلال مناسب با نوع سیال) کاملا تمیز کنید تا رسوبات و ذرات چسبیده از آن جدا شوند. در صورت وجود شیر تخلیه روی درپوش، می‌توانید ابتدا با باز کردن شیر تخلیه و استفاده از فشار خود سیال، بخش زیادی از آلودگی‌ها را بدون خارج کردن توری تخلیه کرده و سپس در صورت نیاز توری را بیرون آورده و تمیز کنید. پس از شستشو، توری را سر جای خود قرار دهید و از سالم بودن و تمیز بودن اورینگ اطمینان حاصل کنید. درپوش را مجددا سر جای خود بسته و محکم کنید (تنها با آچار مناسب سفت شود تا از آسیب به رزوه جلوگیری گردد). اکنون می‌توان شیرهای ورودی/خروجی را باز کرده و خط را مجددا راه‌اندازی نمود. نکته: بعد از اولین راه‌اندازی یک سیستم جدید، معمولا مقدار زیادی ذرات ناشی از عملیات نصب (براده‌ها، پلیسه‌ها و رسوبات کنده‌شده) در صافی جمع می‌شود؛ بهتر است پس از مدت کوتاهی صافی را یک بار تمیز کنید تا این ذرات اولیه خارج شوند.
• تعویض قطعات: در صورتی که طی بازرسی مشاهده شد توری صافی دچار پارگی یا خوردگی شده و یا اورینگ درپوش ترک خورده و خاصیت آب‌بندی خود را از دست داده است، حتما این قطعات را تعویض کنید. خوشبختانه توری‌های یدکی و واشر اورینگ این صافی‌ها معمولا در بازار موجودند و با هزینه کم قابل جایگزینی هستند. ادامه استفاده از توری پاره می‌تواند باعث عبور ذرات و آسیب به تجهیزات گردد، لذا در نگهداری صافی دقت کافی لحاظ شود.
• شرایط عملیاتی مناسب: برای افزایش طول عمر شیر صافی برنجی، از تجاوز شرایط کاری از حدود طراحی‌شده خودداری کنید. مثلا اگر صافی برای ۱۶ بار و ۱۲۰°C ساخته شده، استفاده از آن در ۲۰ بار یا ۱۵۰°C می‌تواند منجر به کاهش عمر آن شود. در صورت نیاز به شرایط سخت‌تر، از ابتدا صافی مناسب‌تر (مثلا فولادی یا استیل) انتخاب کنید. همچنین از وارد شدن شوک‌های شدید فشاری (نظیر واترهمر) به صافی پیشگیری کنید، چرا که این پدیده می‌تواند به توری و اتصالات صافی آسیب بزند. در سیستم‌های بخار، چنانچه قصد استفاده از صافی برنجی دارید حتما این موضوع را به تامین‌کننده اطلاع دهید، زیرا برای بخار ممکن است نیاز به صافی با طراحی ویژه (مثلا با جنس مقاوم‌تر یا پوشش داخلی) باشد. به طور خلاصه، نگهداری اصولی شامل تمیزکاری به‌موقع، بازرسی منظم و رعایت حدود کاری، تضمین‌کننده عملکرد مطلوب و عمر طولانی شیر صافی برنجی خواهد بود.

مقایسه با سایر متریال‌ها

شیر صافی علاوه بر برنج، از جنس‌های دیگری نظیر فولاد، چدن، استیل ضدزنگ و پلاستیک نیز تولید می‌شود. در ادامه به مقایسه مختصر صافی برنجی با صافی‌های ساخته‌شده از سایر متریال‌های رایج می‌پردازیم:

• فولادی/چدنی: صافی‌های فولادی (عموما فولاد کربنی) برای فشارها و دماهای بسیار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند و از نظر مقاومت مکانیکی و حرارتی بر همه انواع دیگر برتری دارند. این جنس معمولا در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی یا کاربردهای با خطر آتش‌سوزی (مانند خطوط نفت و گاز) به کار می‌رود. در مقابل، صافی‌های چدنی (آهنی) گزینه‌ای متداول و ارزان برای سیستم‌های با فشار و دمای متوسط و سایزهای بزرگ (مثلا شبکه‌های آب‌رسانی) هستند. چدن به طور وسیع در ساخت بدنه صافی‌ها استفاده می‌شود اما نقطه ضعف آن شکننده بودن در برابر شوک‌های حرارتی و مکانیکی است؛ به همین دلیل در خطوطی که امکان ضربه قوچ یا تغییرات دمای ناگهانی وجود دارد، برنج (یا فولاد) گزینه مطمئن‌تری است. آلیاژ برنج در مقایسه با آهن، مقاومت ذاتی در برابر زنگ‌زدگی دارد (بدون نیاز به پوشش‌دهی) و برای سیالاتی مانند آب که خورندگی ملایمی دارند گزینه‌ای مناسب‌تر و با دوام‌تر محسوب می‌شود.
• فولاد زنگ‌نزن (استنلس استیل): صافی‌های استیل ضدزنگ از آلیاژهای مقاوم به خوردگی (مانند استیل 304 یا 316) ساخته می‌شوند و در کاربردهای بهداشتی یا بسیار خورنده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی که وجود زنگ‌زدگی یا آلودگی در سیال غیرقابل قبول است، از صافی‌های استیل استفاده می‌شود. استنلس استیل در برابر خوردگی آب دریا، مواد شیمیایی و زنگ‌زدگی مقاومت عالی داشته و همچنین دماهای بالاتر از برنج را تحمل می‌کند. نقطه ضعف آن قیمت بالاتر و هزینه بیشتر ساخت است؛ بنابراین معمولا تنها در موارد خاص که ویژگی‌های برنج کافی نیست، به سراغ استیل می‌روند.
• پلاستیکی (PVC/CPVC): صافی‌های پلاستیکی از موادی مانند PVC (پلی‌وینیل کلراید) یا CPVC (نوع اصلاح‌شده کلردار) ساخته می‌شوند. مهم‌ترین مزیت آن‌ها سبکی وزن، مقاومت عالی در برابر خوردگی شیمیایی و قیمت بسیار پایین است. این صافی‌ها در برابر آب و بسیاری از مواد شیمیایی خورنده (که ممکن است فلزات را تخریب کنند) مقاوم‌اند و هیچ‌گونه زنگ‌زدگی در آنها رخ نمی‌دهد. با این حال، محدودیت اصلی پلیمرها در تحمل دما و فشار است؛ معمولا صافی PVC حداکثر تا حدود ۶۰°C (۱۴۰°F) و CPVC تا ۹۵°C (۲۰۰°F) را می‌توانند تحمل کنند. از نظر فشاری نیز اغلب برای فشارهای پایین‌تر یا متوسط مناسب‌اند، هرچند برخی مدل‌های تقویت‌شده تا حدود ۱۰–۱۶ بار را نیز تاب می‌آورند. به هر حال در دماهای بالا یا در معرض آتش، صافی پلاستیکی می‌تواند تغییر شکل داده یا ذوب شود، در حالی که صافی فلزی (مانند برنجی) پایداری خود را حفظ می‌کند. از صافی‌های PVC/CPVC بیشتر در سیستم‌های تصفیه آب و کاربردهای شیمیایی سبک استفاده می‌شود که خورندگی سیال بالاست ولی دما/فشار زیاد نیست.
• برنزی: آلیاژ برنز (مس و قلع) از دیگر مواد متداول در ساخت شیرآلات و صافی‌ها است. صافی برنزی از نظر ظاهری شبیه برنجی است (رنگ متمایل به زرد) اما به دلیل وجود قلع، مقاومت بسیار بیشتری در برابر خوردگی به ویژه در آب‌های حاوی یون‌های خورنده (آب دریا، آب‌های لب‌شور) دارد. برنز همچنین در برابر رسوبات گوگردی و مواد چسبنده مقاومت بهتری نشان می‌دهد و برای آب‌های شور و کاربردهای دریایی یا حتی شبکه‌های آب شرب گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود. نقطه ضعف برنز، گران‌تر بودن آن نسبت به برنج است. به همین دلیل برای کاربردهای عمومی که شرایط کاری معمولی دارند، استفاده از صافی برنجی به صرفه‌تر و رایج‌تر است و صافی برنزی عمدتا در موارد خاص (مثل کشتی‌رانی یا تاسیسات ساحلی) به کار می‌رود.